Een gezonde grond draagt bij aan een mooie tuin. ‘Bodemleven’ is een terugkomende term die hier betrekking op heeft. Maar wat is bodemleven nu precies en wat voegt het toe? Dat leggen wij uit in deze blogpost.

Proces bodemleven

Bodemleven slaat op alles wat in de bodem leeft. Onder de grond speelt zich een heel proces af. Sommige ‘beestjes’ zijn zichtbaar met het blote oog en sommige niet. Dieren vallen onder dit proces, maar ook andere dingen die leven, oftewel allerlei organismen. Om de keten in stand te houden, kunnen geen organismen missen.

Plantenresten en ander organisch afval, zoals uitwerpselen en kadavers van dieren komen op de grond terecht. Wormen, miljoenpoten en pissebedden spelen een grote rol bij het zogenaamde verkruimelen van het materiaal. Deze stukjes die in de bodem terechtkomen worden verder afgebroken door springstaarten, schimmels en bacteriën. Zo ontstaan er hele kleine deeltjes die de planten op kunnen nemen om de groei te bevorderen. Dit proces noemen we mineralisatie.

De restanten die minder makkelijk verteren, vormen een goedje dat humus genoemd wordt. Dit helpt om de bodemstructuur te verbeteren. Ook dit is voordelig voor de groei van de planten. Vervolgens biedt het groen weer voedsel voor verschillende dieren. Zo is de cirkel weer rond.

Hoe is het bodemleven opgebouwd en wat voor functie heeft elk organisme dan? Hieronder wordt dit stapsgewijs uitgelegd.

Bron foto rechts: Soilpedia

Gewervelde dieren
Herbivoren en omnivoren leven onder andere van planten. Na het eten hiervan laten ze uitwerpselen achter op de grond. Uiteindelijk komen de dieren na hun dood zelf ook in de grond terecht. Zoals eerder uitgelegd, begint hier de afbraak van organisch materiaal.

Wormen
Er zijn verschillende soorten wormen. Bijvoorbeeld regenwormen en potwormen. De soorten leven in verschillende grondlagen.
Door tunnels te maken in de grond, zorgen regenwormen voor zuurstof in de bodem Daarnaast bevordert dit de opname van water. Aarde wordt goed omgewoeld door wormen. Zo kan de humus goed mengen met de aarde.
Wormen spelen ook een rol in het verteren van het ‘grotere’ dode materiaal. Dit wordt afgebroken tot kleinere deeltjes.

Springstaarten
Dit zijn kleine vleugelloze insecten. Ze zijn 0,5 tot 6 millimeter lang en wit tot bruin van kleur, afhankelijk van welke soort het is. Er bestaan zo’n 250 soorten. Deze beestjes leven van mos, algen en schimmels. Maar ook van plantaardig materiaal dat aan het verteren is. Springstaarten breken het verteerde materiaal af tot nog kleinere deeltjes.

Mijten
Deze spinachtige insecten leven van schimmels, plantendelen, aaltjes, springstaarten en andere mijten. Net als de springstaarten breken ze verteerd materiaal tot nog kleinere deeltjes af.

Aaltjes/nematoden
Nematoden zijn zeer klein. Ze worden ook wel aaltjes genoemd en worden maximaal één millimeter groot. De kleine beestjes leven in de waterfilm rond bodemdeeltjes. Er zijn meer dan zeshonderd soorten bekend. De aaltjes bestaan op verschillende plekken in de voedselketen, wat ze enorm belangrijk maken. De verschillende soorten eten bijvoorbeeld plantendeeltjes, schimmels, algen en bacteriën. Daarnaast zijn er ook omnivoren en carnivoren binnen de nematoden.

Protozoën
Deze zijn met het blote oog niet zichtbaar, want ze zijn hooguit 0,01 millimeter groot. Ze hebben een vochtige grond nodig om zich voort te bewegen. De protozoen voeden zich voornamelijk met bacteriën en schimmels. Deze worden omgezet tot voedingsstoffen voor de planten.

Schimmels
Schimmels creëren een netwerk in draden waardoor planten en bomen bepaalde voedingstoffen kunnen opnemen. Ook communiceren de planten met elkaar via de schimmelnetwerken. Wanneer één van de planten wordt aangevallen, merken de andere dit en maken ze antistoffen aan.

Bacteriën
In sommige gevallen kunnen bacteriën samenwerken met een plant. Bijvoorbeeld in de vlinderbloemenfamilie ontstaan er bolletjes van bacteriën op de wortelen. De plant geeft de bacteriën een toevoer van suikers en de bacteriën zetten in ruil daarvoor stikstof uit de lucht om in een opneembare vorm voor de plant. Zo hebben ze er beide gewin van.

Functies gezonde bodem

Het belang van een gezonde bodem loopt op verschillende vlakken uiteen. De waterhuishouding wordt erdoor beïnvloed. Denk hierbij aan hoe goed (of slecht) water wordt opgenomen door de grond. Daarnaast is de aarde een middel voor wortelen om zich te verankeren. Tegelijkertijd levert het voedingsstoffen voor de plant aan. Al met al zullen planten dus beter groeien op een gezonde bodem. Wanneer er meer gezonde planten zijn, heeft dit effect op de bijen. Er is namelijk voedselaanbod tot de beschikking.

Tips stimuleren bodemleven

Wat kun je doen om het bodemleven en een gezonde bodem te stimuleren?

#1 Vermijd omspitten/schoffelen.
In een gezonde bodem zit lucht, maar schoffelen of spitten werkt averechts. Dan droogt de grond juist uit. Daarnaast wordt het bodemleven verstoord.

#2 Regenwater opvangen
Het is geen goed teken wanneer er na veel regenval een droge grond blijft bestaan. Wij leggen infiltratiekratten aan. Deze zorgen ervoor dat hemelwater opgevangen wordt en langzaam de grond in kan zakken. Zo gaan we droogte tegen.

#3 Compost maken
Maak zelf compost door tuin- en groen keukenafval opzij te zetten. Gebruik dit om de tuin een flinke impuls te geven.

#4 Bemesten
Wil je geen compost maken, maar wil je wel je tuin een boost geven? Gebruik dan organische mest in plaats van kunstmest. Dit is veel beter voor de bodem. Het houdt de natuurlijke balans in stand.

#5 Onkruid verwijderen
Gebruik geen pesticiden! Deze zijn enorm giftig voor de grond en verstoren het bodemleven. Last van onkruid? Wij bieden een onderhoudsabonnement aan. Hieronder valt onder andere milieuvriendelijke onkruidbestrijding. Vraag deze hier aan.

Bronnen
407727 (wur.nl)
Bodemecologie.pdf (soilpedia.nl)
De bodem en het bodemleven (biologielessen.nl)